<m2m-nl> Ahmed Issa: zondebok tot het eind

[Jo van der Spek M2M]

http://www.allincluded.nl/posts/category/actie/schipholbrand/

Den Haag, 25 febr. 2014

Ahmed Issa: zondebok tot het eind

Voormalige schipholbrand-verdachte Ahmed Issa Al-J. krijgt een
schadevergoeding van bijna vijftigduizend euro van het Openbaar Ministerie
omdat hij anderhalf jaar onrechtmatig vastzat. Dat heeft het gerechtshof
in Den Haag op 25 februari 2014 bepaald. De Libiër had ruim zes en een
halve ton schadevergoeding geëist.

Het openbaar ministerie had ondanks de vrijspraak geweigerd Ahmed Issa
schadeloos te stellen. Maar dat er met het weggooien van een peuk in zijn
cel sprake zou zijn van enige vorm van schuld, veegde het hof van tafel.
In juridische zin was uit onderzoek gebleken dat er geen opzet of schuld
was van de kant van Ahmed Issa.
Het hof heeft een vergoeding van 95 euro per dag gehanteerd voor het
onterecht vastzitten in voorlopige hechtenis onder zwaardere
omstandigheden. Het hof neemt aan dat sprake is geweest van bovengemiddeld
zware detentieomstandigheden, maar stelt anders dan de advocaat dat geen
sprake is van schending van het Europees Verdrag tot bescherming van de
Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden.

Is de schipholbrand hiermee dan eindelijk geblust? Is de rechtsgang die
wat betreft waarheidsvinding verwerd tot een fiasco nu ten einde? Welke
rol speelde het politieke naast het juridische? Hoe moeten wij het
opzienbarend en juridisch heilloos standpunt van het OM zien aangaande de
schadeloosstelling? Ahmed Issa zou nog altijd wél verantwoordelijk zijn
voor het ontstaan van de brand doordat hij onvoorzichtig een brandende
peuk weggooide. Er zou - ondanks dat Ahmed Issa onherroepelijk was
vrijgesproken - op z'n minst sprake was van schuld en waarschijnlijk ook
van opzet. Was het OM een slechte verliezer in emotioneel proces?

Tegelijkertijd met het OM weigerde de IND Ahmed Issa een
verblijfsvergunning zoals de andere overlevenden van de brand in 2006 ook
kregen. Volgens Justitie had Ahmed Issa zich schuldig gemaakt aan enkele
kleine vergrijpen. Na de veroordeling in 2009 voor opzettelijke
brandstichting tot een gevangenisstraf van 18 maanden door het gerechtshof
van Amsterdam werd Ahmed Issa als 'ongewenst verklaard' uitgezet naar
Tripoli. Van den Akker probeert deze ongewenst verklaring van tafel te
krijgen. "De staat doet er alles aan om er voor te zorgen dat Al-J. niet
meer naar Nederland komt", zegt Van den Akker. "Het blijft voor de
overheid natuurlijk een heel pijnlijke zaak. Als wordt toegegeven dat mijn
cliënt geen enkele blaam treft, komt de vraag naar boven: wie is dan wel
de schuldige?"

Politiek proces

Sinds de brand woedt er een strijd om de beeldvorming. Het OM en de IND
hebben nu juridisch wellicht weinig mogelijkheden meer, maar ze blijven
verkondigen dat Ahmed Issa schuldig is aan de brand met elf doden ten
gevolge.

Vanaf het ontstaan van de brand hebben (de top van) de IND en de directie
van de Dienst Justitiële Inrichtingen - beide zijn uitvoeringsorganisaties
die vallen onder de politieke verantwoordelijkheid van het Ministerie van
Veiligheid en Justitie - intensief samengewerkt met het Openbaar
Ministerie. Ook hier is de minister van Veiligheid en Justitie politiek
verantwoordelijk en bepaalt hij samen met het OM de prioriteiten in de
opsporing en vervolging.

Een één-twéétje tussen OM en IND had eerder al plaatsgevonden in 2006 toen
het Amsterdams hof Ahmed Issa uit de gevangenis ontsloeg onder voorwaarde
dat hij zich beschikbaar zou houden voor het proces. Hij was net buiten de
rechtszaal toen hij wederom werd aangehouden - nu in opdracht van de IND
namens staatsecretaris van Justitie Verdonk - omdat hij geen geldige
papieren had.

Dat OM en IND nu weer samen optrekken laat wederom zien dat het proces
tegen Ahmed Issa een politiek proces is die verder gaat dan opsporing,
vervolging of waarheidsvinding. De beeldvorming is dat Ahmed Issa - al is
het niet juridisch te bewijzen - als brandstichter verantwoordelijk is
voor de elf doden. Hiermee verdoezelt het ministerie van Justitie haar
eigen verantwoordelijkheid.

In 2006 oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat het de overheid
was die hoofdverantwoordelijk was voor de 11 doden. De Dienst Justitiële
Inrichtingen, de Rijksgebouwendienst en de gemeente Haarlemmerhout schoten
tekort. Minister van Justitie Piet Hein Donner en minister van
Volkshuisvesting Sybilla Dekker traden naar aanleiding van het rapport af.
Door bouwfouten was het cellencomplex niet brandveilig.
Ahmed Issa heeft aldoor geloofd in vrijspraak en geeft nu te kennen tot
het einde door te strijden voor rechtvaardigheid. Hij verdient onze steun.

Vernederende behandeling zonder precedent

De behandeling van de schadevergoeding op 14 januari 2014 bij het
gerechtshof in Den Haag werd een ware krachtmeting waarbij de vonken over
en weer vlogen. In een ten gehoor gebrachte telefoonopname verklaarde
Ahmed Issa het te betreuren dat hij niet in persoon aanwezig kon zijn. Hij
heeft het recht om zijn zaak voor te leggen bij het gerechtshof. "But the
IND did not agree with a visa". Hij zette uiteen wat de brand, de
vervolging en het huidig standpunt van het OM met hem gedaan heeft. Hij is
na zeven jaar vervolging en gedwongen uitzetting naar oorlogsgebied
depressief en heeft last van nachtmerries. "Die gaan steeds over brand en
vuur". Toen Ahmed Issa vertelde over de isolatie en het feit dat hij zeven
maanden lang dagelijks ten overstaan van enkele bewakers in alle
lichaamsopeningen werd 'gevisiteerd' werd het hem teveel. Al vond dit 8
jaar geleden plaats. Als hij vroeg waarom zij hem dit aandeden, was het
antwoord: "For your own safety". Hij toonde zich echter zeer strijdbaar.
Hij gaf niet alleen aan het niet "fair" te vinden dat het Openbaar
Ministerie hem nu nog steeds zo behandelt, maar ook dat hij hoop blijft
houden op gerechtigheid. "I will never give up". Tenslotte gaf hij te
kennen terug te willen komen naar Nederland. "I still love that country".

De advocaat van Ahmed Issa, Raymond Frijns, viel meteen het Openbaar
Ministerie hard aan. "Het feit dat Ahmed Issa integraal is vrijgesproken
is nog niet doorgedrongen bij de advocaat-generaal". Hij noemt diens
stelling dat er sprake zou zijn van enige vorm van schuld apert onjuist en
juridisch onhoudbaar. "Het getuigt van een voortzetting van de houding die
gedurende het hele juridisch proces aangenomen is". Hij spreekt van een
hardnekkige vervolging en het creëren van een zondebok om - al noemt de
advocaat dit speculatief - fouten te verdoezelen. De onverstoorbare
stellingname van het OM wordt door Ahmed Issa als zeer kwetsend ervaren.
Ook hoogleraar strafrecht Geert-Jan Knoops maakt gehakt van het OM: 'Het
hof stelt expliciet dat het handelen van de verdachte als onvoorzichtig
aangemerkt dient te worden, vooropgesteld dat dat handelen inderdaad
bewezen zou zijn. Aan die fase van het onderzoek is het hof niet
toegekomen.' Het handelen is niet bewezen en dus is er geen sprake van
onvoorzichtigheid. En wat de oorzaak is geweest van de brand? Een
technische oorzaak? Wie zal het zeggen?

Ook de rechters valt iets te verwijten. Volgens strafrechtjurist Klaas
Rozemond hebben de rechtbank Haarlem en het gerechtshof Amsterdam fouten
gemaakt. Ze gingen uit van een aanmerkelijke kans op brand zonder
onderzoek te doen naar het zelfdovend vloeipapier die door Ahmed Issa
gebruikt werd. Mogelijk stonden de rechters onder grote maatschappelijke
druk om Ahmed Issa veroordeeld te krijgen voor opzettelijke
brandstichting. "Dat is niet uitgesloten dat rechters denken dat het
maatschappelijk onaanvaardbaar is dat deze verdachte vrijuit gaat".

Als grond voor de hoge schaal van schadevergoeding noemt Frijns de
schending van het verbod op vernederende en onmenselijke behandeling of
bestraffing (art. 3 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Het
feit dat Ahmed Issa gedurende een periode van zeven maanden werd
blootgesteld aan isolatie en visitatie noemt advocaat Frijns één van de
ernstigste strafbare verwijten in Nederland.

Isolatie is een ingrijpende maatregel die potentieel schadelijk is voor de
gezondheid. Ahmed Issa mocht zeven maanden lang geen contact met de
buitenwereld, met zijn familie, met medegedetineerden, hij mocht geen
bezoek ontvangen en werd onderworpen aan 24-uurs cameratoezicht. De
juridische grond - suïcidaliteit - werd tot vier keer toe door een
psychiater onderuit gehaald, maar toch door de oud-gevangenisdirecteur
Teule van PI Zuiderbos in Heerhugowaard verlengd. Volgens Teule had het
hoofd van de DJI Van der Sande dat geregeld. Onlangs gaf Teule toe dat er
geen legitieme reden was voor isolatie. Ook de opdracht om Ahmed Issa
direct na aankomst in de isoleercel te plaatsen kwam rechtstreeks uit Den
Haag. "Van het hoofdkantoor", aldus Teule.
Het hoofd van de DJI zou zich volgens Teule ook bewust hebben bezig
gehouden met de plaatsing van Ahmed Issa naar PI Zuiderbos, bestemd voor
o.a. zware criminelen wat door het ministerie van Justitie en Veiligheid
wordt ontkend.

Visitatie - oa introspectie in de anus - ten overstaan van één of meerdere
bewakers wordt gepresenteerd als een controle op verboden goederen, maar
van oudsher speelt de maatregel een rol in het prijsgeven van identiteit
als mens. Het is een aantasting op de onschendbaarheid van het lichaam. Er
is nooit enige aanleiding geweest dat Ahmed Issa verboden goederen bij
zich zou (willen) dragen. Het behoeft weinig uitleg dat het uitoefenen van
bovenstaande procedure dagelijks zeven maanden lang een grote impact heeft
op de gedetineerde en niet zelden psychische schade met zich meebrengt.
Nooit gaf Ahmed Issa aanleiding tot moeilijkheden, aldus de
gevangenisdirecteur. Hij was een voorbeeldige gedetineerde, had goed
contact met personeel en had nooit ruzie.

Vanaf het begin is Ahmed Issa keihard aangepakt. Hij heeft zelf bij de
brand zulk ernstige brandwonden opgelopen dat hij een aantal dagen in coma
werd gehouden. Vlak na het ontwaken is hij tegen het advies van medische
deskundigen in langdurig en meerdere keren gehoord. "Ik kon niet goed
lopen, ik kon ook niet goed praten, ik kon mijn mond niet goed sluiten, er
liep speeksel uit mijn mond die open stond en die ik met mijn handen
probeerde dicht te doen en ik trilde over mijn hele lichaam. En ze bleven
maar vragen wat er die nacht gebeurd was. De politie zei dat ik de brand
had aangestoken die elf mensen het leven had gekost. Dat was het eerste
waar ze mee begonnen. Dat was zo moeilijk voor me." Een gesprek met de
rechter-commissaris na drie dagen van intensief verhoor moest na 10
minuten afbroken worden omdat het medisch niet meer verantwoord was door
te gaan.

Advocaat Frijns bracht tijdens de zitting naar voren dat er een sfeer
gecreëerd werd dat Ahmed Issa schuldig was voordat hij zich kon
verdedigen. Toenmalig minister van Sociale Zaken De Geus sprak van een
celbewoner die moedwillig brand had gesticht. "Dit is gewoon een rotstreek
van één man" zei hij in september 2006, daags voor het vernietigende
rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over de Schipholbrand. De
Geus trok later zijn opmerking in, maar de toon was gezet. En ook nu met
het huidig standpunt van het Openbaar Ministerie denkt de gemiddelde
Nederlander - ondanks de vrijspraak - dat Ahmed Issa de stichter is.

Vanaf de eerste verhoren hoor je hoe hardnekkig justitie probeerde Ahmed
Issa tot zondebok te maken. Frijns verwijt het Openbaar Ministerie Ahmed
Issa bewust leed te hebben toegebracht en vraagt daarom om een
substantieel hoger schadevergoeding. De Nederlandse overheid moet zich
schamen voor de behandeling van Ahmed Issa die geen precedent kent.

waarom het Openbaar Ministerie schuld blijft prediken ondanks vrijspraak
De advocaat-generaal sprak van een 'stigmatiserende beschuldiging' van de
kant van de verdediging van Ahmed Issa.

Het Openbaar Ministerie hield tijdens de zitting vast aan haar standpunt
dat al is een verdachte vrijgesproken van opzettelijke brandstichting dan
wel van 'schuldbrandstichting', daaruit volgt niet zonder meer dat de
voorlopige hechtenis onrechtmatig is en dus dat er recht is op
schadevergoeding. Volgens het OM zou het hof geoordeeld hebben dat
verdachte wel onvoorzichtig heeft gehandeld maar in onvoldoende mate om in
strafrechtelijke zin te spreken van schuld. Het onvoorzichtige handelen
vormde daardoor een eerste en onmiskenbare schakel die leidde tot de brand
en de fatale gevolgen.

In de Argos-radio-uitzending over de schipholbrand van 4 januari 2014
sprak Maarten Vos, voormalig Officier van Justitie en teamleider van het
schipholbrand-onderzoek, over de tegenstelling 'niet schuldig' en
'onvoorzichtig': "er zit een nuanceverschil in". Hij baseert zich op
uitspraak van de rechtbank Haarlem en van het Gerechtshof Amsterdam en van
Ahmed Issa zelf dat de brand door de peuk zou zijn ontstaan. "Dus ik heb
geen enkele reden om te twijfelen aan die versie".

Een opzienbarende openhartige mening. Want al oordeelden die rechters dat
Ahmed Issa de mogelijke consequenties van het weggooien van zijn peuk had
moeten inzien, feit blijft dat de uitspraak werd vernietigd door de Raad
van State. En bovendien heeft Ahmed Issa nooit gezegd dat hij dacht dat de
peuk brand zou veroorzaken.

Dat Ahmed Issa onvoorzichtig zou zijn met het weggooien van de peuk gold
voor het Haagse hof slechts als een veronderstelling om te kijken of je
dan bij een redelijke kans op brand en dus op een strafbaar feit uitkwam.
Het Nederlands Forensisch Instituut kwam echter tot de conclusie dat de
kans op brand door het gebruik van Rizla Blauw vloeipapier - de producent
zelf spreekt van mate van 'zelfdovendheid' - 'zeer gering' was. Hiermee
verviel het strafbaar feit. Hoe de brand is ontstaan en óf er sprake van
onvoorzichtigheid is geweest is verder niet onderzocht en bewezen.

Maarten Vos blijkt niet alleen het rampzalige onderzoek te hebben geleid
naar de schipholbrand maar gepromoveerd te zijn tot coördinator wet en
regelgeving van het parket generaal. Het parket generaal in Den Haag staat
het College van procureurs-generaal bij die het bestuur vormt van het
Openbaar Ministerie en direct met de Minister van Veiligheid en Justitie
overlegt.

Waarom komt het Openbaar Ministerie dan toch weer met schuld terwijl alles
de andere kant op wijst?
Het lijkt erop dat daar waar juridisch weinig te halen valt desinformatie
en beeldvorming nuttige instrumenten zijn om het doel te bereiken. Want
iedereen weet dat - ook al ontkent de rechtspraak het - Ahmed Issa op zijn
minst onvoorzichtig is geweest en dus schuld heeft aan de brand die een
internationale blamage voor Nederland was. Want hoe is het mogelijk dat in
een land als Nederland een brand in een gevangenis tot elf doden kan
leiden?

De Nederlandse staat heeft met het tot zondebok maken van Ahmed Issa het
rechtsgevoel ernstig beschadigd. Het eigenbelang van politiek
verantwoordelijken stond voorop. Nederland is met de schipholbrand een
politiek proces rijker. En migranten blijven tweederangsburgers. Of ze nou
Ahmed of Yasmina heten.

25 februari 2014
All Included

vincent de jong, 06-59087174



info at allincluded.nl
http://www.allincluded.nl
Plantage Doklaan 12
1018 CM Amsterdam
tel 020-3795236